« باسمه تعالی »

 موضوع : انتخاب همسر

  استاد حمید اکبری

 با همکاری : کمیسیون امور بانوان شهرستان سنقروکلیایی                                مرداد 87

برای رسیدن به شخصیت افراد چهار راه وجود دارد :  

اکنون راههای چهارگانه را مورد ارزیابی قرار می دهیم .

•1- حسن شهرت :

مشهور بودن فرد به نیکی، یکی از راههای شناخت شخصیت است اما نباید فقط به همین راه اکتفاء کرد، چرا که گاهی فردی در میان محیط کار ( به خاطر عواملی) نیک رفتار و خوش اخلاق است اما در منزل و خانواده خود، اینگونه نیست بنابر این نباید به طور یقینی به آن اعتماد کرد ولی می تواند یکی از نشانه های شخصیت فرد صالح باشد .

•2- خبر فرد عالم عادل

اگر فرد عالم و آگاهی که اهل تقوی و عدالت است فردی را تأیید کند یکی دیگر از نشانه های ارزیابی شخصیت است چرا که عالمی که اهل عدالت و تقوی باشد به خودش اجازه خیانت و گمراهی افراد را نمی دهد و آنچه را بایسته است می گوید این راه، مناسب است اما به تنهایی قابل اعتماد نیست چون فرد عالم عادل فقط در محدوده رفتاری که از او مشاهده کرده است قضاوت می کند و از بقیه زمانها و مکانها که با آن شخص همراه نیست بی اطلاع است.

•3-  از راه رفتار

رفتار ثابت و مستمر فرد، نشانه شخصیت و باطن است اما رفتار مقطعی و غیر ثابت نمی تواند به عنوان نشانه باشد چرا که ممکن است به خاطر عوامل ( مانند جلب رضایت اطرافیان، کسب منافع، مشهور شدن و ...) دست به چنین رفتار مثبت زده است. برای دستیابی به رفتار ثابت و مستمر افراد نیز راههای گوناگونی وجود دارد از جمله:

الف) همراهی با او در مسافرت

غالباً افراد در مسافرت دستجمعی به خاطر عواملی ( مثل تزاحم حقوق افراد، کم و کاستی های سفر، سختیها و ناملایمات و ...) خلق و خوی واقعی خود را نشان می دهند.

ب)پرسش از افرادی که با فرد مورد نظر همکاری و همراهی دارند مانند:

1- همکاران 2- همکلاسیها 3- همسایه ها 4- اهل محل و ...

در تحقیق و پرس و جو به یک نفر اکتفاء نکند بلکه حداقل در هر حیطه از موارد مذکور از دو نفر پرسش نماید

ج) پرسش و تحقیق از طریق نزدیک ترین افراد به خانواده شخص مورد نظر، مثلاً عروس یا داماد یک خانواده اطلاعات بسیار زیادی نسبت به آن خانواده و اعطای آن دارند

البته فردی که تحقیق می کند باید عالمانه عمل کند تا دچار قضاوت ناصحیح نگردد.

د) از راه فرستاده افراد نیز می توان به شخصیت فرد مورد نظر پی برد.

حضرت علی (علیه السلام ) فرمودند : رسولُک ترجمانُ عَقِلک : فرستاده تو نمایشگر و مترجم عقلانیت توست. مثلاً افرادیکه فرستاده داماد هستند و برای خواستگاری می آیند و یا شخصی که برای تحقیق از طرف داماد یا عروس آمده است از نحوه برخورد و شیوه سؤال کردن و ... می توان به شخصیت، تفکر و عقلانیت داماد یا عروس اطلاع پیدا کرد البته این راه اخیر فقط یک نشانه است بنابر این نمی توان به صرف همین راه کسی را تأیید و یا قبول کرد.

•4- از راه گفتار

حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام) فرمودند : المرء مخبوء تحت لسانه : شخصیت هر کسی در زیر زبان اوست با توجه به این سخن حکیمانه حضرت، یکی دیگر از راههای دستیابی به شخصیت افراد از راه گفتار و کلام آنان است و در همین معنا است این بیت که :

تا مرد سخن نگفته باشد             عیب و هنرش نهفته باشد

به همین منظور ( دستیابی به شخصیت فرد از راه گفتار ) می بایست در مجلس معارفه (خواستگاری) اصول ذیل را بکار گیرد تا به هدف و مقصود خود برسد.

اصل الف: جواب سؤالات طرح شده توضیحی باشد نه بله یا خیر، به عبارت دیگر سؤالات باید به گونه ای طراحی شودکه مخاطب به حرف زدن کشانده شود و به کلمات کوتاه اکتفاء ننماید با به حرف کشیدن مخاطب است که او تفکر، عقلانیت، گرایش باطنی و شخصیت خود را در لابه لای کلمات نمایان می سازد. چند نمونه سؤال غلط برای دستیابی به شخصیت :

• 1- آیا شما نماز می خوانید ؟
• 2- آیا شما خوش اخلاق یا بد اخلاق هستید؟
• 3- آیا شما دوستان ناباب دارید و یا تاکنون اهل خلاف بوده اید؟

و ...

اما طرح سؤالات مذکور به شیوه صحیح :

• 1- نماز چه نقش و اهمیتی دارد؟
• 2- چگونه می شود که انسان خوش اخلاق و یا بداخلاق می شود ؟
• 3- خصوصیات دوستان و همراهان انسان باید چگونه باشد؟
• 4- و یا اینکه نظرتان راجع به دوستان خلافکار چیست ؟

مخاطب در پاسخ به سؤالات این شکلی، تا حدود بسیار زیادی خودش را آشکار می سازد، مثلاً در پاسخ به پرسش اول به میزان تدین و اهتمام او به نماز پی می بریم و یا در جواب سؤال دوم به راحتی موضع اخلاقی او نسبتاً به دست می آید و در سؤال سوم با توجه به ذکر صفات دوستان و یا بیان او نسبت به وجود یا عدم دوستان خلافکار (بسیار عالمانه و منظور غیر مستقیم، با توجه به معاشرت او با چه کسانی) شخصیت حقیقی او کشف می شود.

اصل ب: همراه با اصل الف سؤالات به صورت غیر مستقیم طرح شود، چراکه پرسش مستقیم و مخاطب قرار دادن شخص مقابل، باعث می شود که چه بسا طرف مقابل در مقام دفاع از خود مطالب غیر واقعی را بیان نماید.

نکته دیگر آنکه چه بسا انسان به خاطر حیای خود و حفظ احترام فرد مقابل نتواند پرسش خود را به طور مستقیم مطرح نماید. اکنون به چند نمونه سؤال غلط اشاره می کنیم :

• 1- آیا شما لجباز هستید؟
• 2- چرا شما نامنظم هستید؟ ( بر فرض مشاهده موارد بی نظمی)
• 3- آیا شما دچار وسواس هستید؟

و ...

در این نمونه سؤالات، مورد 1و3 علاوه بر اینکه اصل الف مراعات نشده، چرا که می بایست جواب سؤالات توضیحی باشد اصل ب نیز رعایت نشده و سؤال به طور مستقیم انجام گرفته است اما مورد دوم، پرسش مطابق اصل الف مطرح شدهاما اصل بمراعات نشده است.

طرح سؤالات مذکور به صورت صحیح :

• 1- نظرتان در مورد آدم لجباز چیست ؟ و یا اینکه با آدم لجباز چگونه برخورد می کنید ؟
• 2- نظم در زندگی انسان چقدر لازم است ؟ و یا نظم چه نقش و اهمیتی دارد؟
• 3- اگر با آدم وسواس همسفر باشید چگونه با او رفتار خواهید کرد ؟

و ...

در این سؤالات هر دو اصل (الف: جواب توضیحی و ب: پرسش غیر مستقیم ) اجراء شده است و پرسشگر علاوه بر حفظ شخصیت و احترام فرد مقابل با اطمینان به جوابهای حقیقی دست می یابد.

اصل ج: سؤالات با اهداف عالی مطرح شود یعنی مجلس خواستگاری صرف مسائل بسیار جزئی و بیهوده نشود، بلکه برای دستیابی به صفات همسر شایسته که در آیات و روایات به آن توصیه شده، به صورت پرسش مطرح نماید.

صفات مهم همسر مناسب میتواند مسائل ذیل را شمرد:

•1- خوش اخلاق 2- عزیز 3- عقل 4- متدین 5- عفت و حیاء و ...

برای دستیابی به وجود صفات مذکور در فرد مقابل، در طرح سؤال می بایست اصل الف و ب را با هم رعایت نماید. البته می توان پرسش را به گونه ای مطرح کرد که چند صفت با هم در جواب فرد مقابل آشکار شود .

اکنون نمونه سؤالاتی با ذکر هدف سؤال در داخل پرانتز مطرح می کنیم. اما قبل از آن، تذکر چند مطلب را ضروری می دانیم :

الف : نباید انتظار همسر صد درصد مطلوب را داشته باشید چرا که ازدواج شما به تأخیر و آفاتی مواجه خواهد شد و اینکه همه جوابهای سؤالات شما مثبت باشد بلکه    سؤالات اگر به خوبی پاسخ داده شد او همسر مناسبی است مگر اینکه  سؤالاتی که پاسخ نامطلوب داده شد از موارد بسیار مهم باشد به صورتیکه  جوابهای مطلوب را تحت الشعاع قراردهد، مانند آدمی که همه اعضای آن سالم است فقط قسمت کوچکی از بدن او دارای غده سرطانی است و واضح است که همین غده کوچک تمام بدن او را در خطر قرار می دهد اما زخم و مرض سطحی قابل علاج است .

ب: بعضی از سؤالات پسرانه و بعضی دخترانه است و این جزوه چون برای هر دو گروه نوشته شده است،مورد آن مشخص می شود، اما اکثراً مشترک است .

ج- با توجه به تفاوت هایی که از حیث درجات ایمان، افکار ، سلائق و مشاغل در بین افراد وجود دارد میزان مطلوبیت همسر نسبی است مثلاً فلان خانم خوب است اما مناسب همسر طلبه نیست و نمی تواند با توجه به جایگاه و زندگی طلبه، او را همراهی کند .(زن و مرد مثل دو چرخ دنده می مانند که برای حرکت و چرخش زندگی باید با هم بخورند، گاهی چرخ دنده ای سالم است اما به شما که چرخ دنده دیگری ( به اندازه غیر از آن چرخ دنده ) هستید نمی خورید. بنابر این هر کس میزان مطلوبیت جوابهای مخاطب را با خود بسنجد تا دچار افراط و تفریط و وسواس در انتخاب نگردد.

د- نباید سؤالات به گونه ای طرح گردد که مخاطب را به اشتباه انداخت یعنی او قضاوت و نگاه منفی نسبت به شخصیت شما پیدا نکند چرا که اگر فرد مورد نظر، مطلوب و شایسته همسری بود با لحن و یا قالب نامناسب سؤالات شما او را برای همیشه از دست می دهید او چنین گمان می کند که شما دارای شخصیت منفی هستید مثلاً اهل ارتباط با نامحرم بوده اید یا دارای عفت و حیاء نیستید.

نمونه سؤالات با ذکر اهداف داخل پرانتز:

• 1- نماز چه نقش و اهمیتی دارد ؟ ( میزان تدین فرد)
• 2- چگونه می شود که انسان خوش اخلاق یا بداخلاق می شود ؟ ( میزان اخلاق)
• 3- خصوصیات دوستان و همراهان انسان باید چگونه باشد ؟ (میزان اخلاق و تدین)
• 4- نظرتان در مورد آدم لجباز چیست، با آدم لجباز چگونه چگونه برخورد می کنید ؟ ( میزان عقل و اخلاق)
• 5- نظم در زندگی انسان چقدر لازم است، چه نقش و اهمیتی دارد ؟

(میزان عقل و تدین)

• 6- اگر با آدم وسواس همسفر و همراه باشید چگونه با او رفتار خواهید کرد؟

(میزان اخلاق و عقل)

• 7- در صورت اختلاف فکری یا سلیقه ای در زندگی چه کار باید کرد ؟

(میزان عقل، اخلاق و تدین )

• 8- نظرتان راجع به آداب و رسوم خاص بین فامیل ها برای مراسم ها چیست؟

(میزان عقل، تدین)

• 9- نظرتان راجع به موسیقی چیست ؟

(میزان تدین)

• 10- ارتباط دختر و پسر نامحرم تا چه حد است، آِیا فامیل با غیر فامیل فرق می کند؟ (میزان تدین و عفت و حیاء )
• 11- از میان مراجع تقلید از چه کسی تقلید می کنید؟

(میزان تدین و عقل)

• 12- نظرتان راجع به ارتباط دختر و پسر فقط در حد مکالمه تلفنی و یا مکاتبه (نامه * چت * پیامک ) بدون هیچ غرض خاص چیست ؟

( میزان تدین، عفت و حیاء، عقل و تفکر او با این سؤال فهمیده می شود)

• 13- هدف از ازدواج شما چیست ؟( میزان تدین، عقل و عزت)
• 14- یک مرد خوب چه مردی است؟( میزان تدین، عقل و عزت)
• 15- یک زن خوب چه زنی است؟( میزان تدین، عقل و عفت و عزیز بودن فرد )
• 16- (پسرانه) از آنجا که طبق فتوا تعیین مهر با دختر است و تأیید آن با پدر است، نظرتان راجع به مقدار مهر چیست؟( میزان تدین، عقل و عزیز بودن فرد )
• 17- (پسرانه)اگر از شما بخواهم با مانتو رفت و آمد کنید قبول می کنید؟ یا مانتو چگونه حجابی است؟ (میزان تدین، عقل و عفت و عزیز بودن فرد )
• 18- (دخترانه) اگر بخواهم با مانتو باشم نظرتان چیست، چرا؟

 (میزان تدین، عقل و غیرت)

• 19- قناعت در زندگی چه نقشی دارد؟( میزان تدین، عقل و عزیز بودن )
• 20- نظرتان راجع به اسراف و یا ریخت و پاش، حتی برای یک مجلس چیست ؟

( میزان عقل تدین، و عزت)

• 21- نظرتان راجع به شکل عقد و عروسی چیست ؟

( میزان عقل، عفت و تدین و عزیز بودن)

• 22- نظرتان راجع به لباس عروس با آن وضع خاص و گشتن ماشین در سطح شهر چیست ؟( میزان عقل، عفت و تدین و عزیز بودن)

                                                                            الحمد الله رب العالمین